มรรคจิต4 หรือ 20 ประเภท

มรรคจิต คือโลกุตรกุศลจิตที่มีนิพพานเป็นอารมณ์ เกิดขึ้นขณะบรรลุธรรมเท่านั้น ในอภิธัมมถสังคหะแสดงมรรคจิตไว้ 4 ประเภทตามระดับของมรรค ได้แก่ โสดาปฏิมรรค สกทาคามีมรรค อนาคามีมรรค และอรหัตมรรค ขณะที่มรรคจิตเกิดขึ้นจะมีการประหารกิเลส แตกต่างกันไปตามระดับของมรรค นอกจากนี้แต่ละประเภทยังสามารถแบ่งอย่างละเอียดได้ตามระดับของฌานได้ 5 ระดับ ตั้งแต่ปฐมฌาน จนถึง ปัญจมฌาน รวมทั้งหมดแสดงอย่างละเอียดจึงได้มรรคจิต 20 ประเภท

คำสำคัญ: มรรคจิต4 โสดาปฏิมรรค สกทาคามีมรรค อนาคามีมรรค อรหัตตมรรค นิพพาน

ผลจิต 4 หรือ 20 ประเภท

ผลจิต คือโลกุตรจิตที่เป็นวิปาก หรือผลของมรรคจิต มีนิพพานเป็นอารมณ์เช่นเดียวกับมรรคจิต เกิดขึ้นติดต่อทันทีหลังจากที่มรรคจิตดับลง หรือเกิดขณะที่พระอริยบุคคลเข้าผลสมาบัติ ในอภิธัมมถสังคหะแสดงผลจิตไว้ 4 ประเภทได้แก่ โสดาปฏิผล สกทาคามีผล อนาคามีผล และอรหัตตผล นอกจากนี้แต่ละประเภทยังสามารถแบ่งอย่างละเอียดได้ตามระดับของฌานได้ 5 ระดับ ตั้งแต่ปฐมฌาน จนถึง ปัญจมฌาน รวมทั้งหมดแสดงอย่างละเอียดจึงได้ผลจิต 20 ประเภท

คำสำคัญ: ผลจิต4 โสดาปฏิผลจิต สกทาคามีผล อนาคามีผล อรหัตตผล ผลสมาบัติ นิพพาน